قدس آنلاین: همان طور که می دانیدما درگذشــته هم یک تجربه موقت در سال های 82 تا 84 و همزمان با شروع پرونده هسته ای ایران داشتیم. با همین رویکرد برجام، ایران مذاکراتی را با آمریکا و اروپا انجام داد و آنجا هم نتایج مشابهی مثل همان چیزی که اکنون داریم، بدست آمد، اما با وجود آن تجربه، در ســال‌های اخیر جامعه نخبگانی ما به این جمع بندی رسیدندکه گفت وگوهای متفاوتی نسبت به دوره قبلی انجام بشود، به این امیدکه نتیجه ای متفاوت حاصل شود.

 جدا از کیفیت و محتوای این توافق، پیشنهاد و تأکید بر بررســی این تجربه همیشــه و در هــر زمانی اهمیــت دارد و باید به طور جدی به آن توجه شــود. برجام به عنوان یک توافق نتیجه یک رویکــرد و راهبرد در حوزه اقتصاد و سیاست خارجی بود، این راهبردها که در این دو حوزه وجود داردو از قدیم هم در جمهوری اسلامی وجود داشته، در این برهه اجازه یافت تــا در عرصه واقعیت خــودش را محک بزند.

 برجام به عنوان خروجی، یک نوع شــاخص و یک ملاک برای ارزیابی کارآمدی و اثربخشی این راهبردهاســت. ما با دو راهبرد مواجهیم که در همکاری باهم برجام شکل گرفت؛ یک نظریه موجود این بود که مشکلات اقتصادی در همکاری و تعامل حداکثری با نظام بین الملل قابل حل اســت.

در سیاست خارجی هم این راهبرد مطرح شــدکه با مذاکره و گفت وگوی واقعــی کاری کنیم کــه موانــع پیش روی جمهوری اســلامی ایران از جنس تحریم به شکل مشخص، برداشته شود. باید تأکید داشت که بررسی برجام به عنوان یک توافق میان ایران و قدرت های بزرگ دنیا به ما کمک می کند تا بفهمیم آیا این دو راهبرد، راهبردهای مناسب فضای واقعی بین الملل هست یا نه؟

در راهبردنخســت که راهبردو نظریه اقتصــادی بود، آیا واقعاً مشــکلات اقتصادی ایران در تعامل حداکثری با دنیای بیرونی قابل حل اســت یا گزینه های دیگر معتبر است؛ گزینه هایی مانند اینکه مشــکلات اقتصادی ریشه های داخلی داشته و با تکیه بر توان داخل قابل حل خواهد بود، نه چشم دوختن به خارج از کشور.

در بحث سیاست خارجی هم این نکته قابل تأمل است که آیا با گفت وگو و مذاکره می توان موانع پیش رو ازجمله تحریم ها را برداشت، آیا این گزاره، گزاره واقعی مبتنی بر واقعیات روابط بین الملل است یا اینکه طرح های دیگر باید مورد توجه قرار گیرد؟

 ازجمله اینکه ما در صحنه بین الملل زمانی موفق خواهیم بودکه قدرتمان را افزایش دهیــم و تــوان داخلی مان را بیشــتر کنیم . تحریم ها با مذاکره برداشــته نمی شود، بلکه با بی اثر کردنشان بایدآن ها را از دور خارج کنیم!

 برجام یک تجربه بــزرگ برای جامعه و مردم ایران بود و بایدجدا از نگاه های سیاسی و اینکه چه کسی یا کسانی در آن مؤثر بودند یا نبودند و حتــی دیدگاه ها، افکار و رفتارهایی که آن را شکل داده، مورد بررسی قرار گیرد.

 اگر این کار در محافل دانشــگاهی و فکری ما انجام شود، دانش بســیار خوبی به دانش روابط و حقوق بین الملل ما افزوده می شــودو توان دانشــی دستگاه دیپلماســی ما را ارتقا خواهدداد، اما ما عموماً مشــاهده می کنیم که محافل علمی درگیر مسائل ابتدایی هستند، درحالی که برجام یک پدیده واقعی است.

پرداختن دانشکده ها و محافل علمی به برجام به نفع کشورمان است. اگر این اتفاق بیفتدبه ما کمک می کندکه ما در گام هــای بعدی و در زمان های بعدی آنچه تجربــه کردیم و بابتش هزینــه دادیم، دوباره تجربــه نکنیم و دنبــال موفقیت های دیگری که از گذشته آموختیم، باشیم، نه اینکه دنبال مقاصد سیاسی باشیم.